Harður vetur á Núpi í Dýrafirði

Af einhverjum ástæðum rifjast upp veturinn minn í Héraðsskólanum á Núpi í Dýrafirði (1960-61), líklega vegna ýmissar umræðu nú. Veturinn sá var ekki mjög góður. Eiginlega alveg hrikalegur. Samt þarf ég naumast að kvarta mikið, ef litið er á reynslu fjölmargra annarra ungmenna á ýmsum stöðum og ýmsum tímum.

 

Frá upphafi og fram að þessu hafði ég verið við gott atlæti (og góðan orðstír, leyfi ég mér að segja) í Brúarlandsskóla í Mosfellssveit, minni heimasveit - rétt hjá Álafosskvosinni sem núna er margumrædd; skólasundið var í lauginni hans Sigurjóns á Álafossi. Skólastjóri á Brúarlandi var Lárus Halldórsson, úrvalsmaður og kommúnisti af hugsjón eins og títt var um skólamenn á þeim tíma. Ekki ber nokkurn skugga á nokkurn kennara á Brúarlandi á minni tíð né skólalífið yfirleitt; raunar er þar allt sólgeislum vafið í minningunni.

 

Gott orð fór af Núpsskóla undir stjórn séra Eiríks J. Eiríkssonar og þó ekki síst séra Eiríki sjálfum. Núna urðu þær breytingar á högum séra Eiríks, að hann gerðist prestur og þjóðgarðsvörður á Þingvöllum og hugðist jafnframt reka þar lítinn unglingaskóla. Móðir mín skráði mig hjá honum en þegar komið var fram á skólatíma hætti Eiríkur skyndilega við skólahaldið; ég vissi aldrei hvers vegna. Eiríkur gekk hins vegar frá því, að þeir sem vildu gætu komist í skólann vestur á Núpi þó að hann væri þegar fullsetinn. Og það varð úr hvað mig snerti; ég fór vestur í Dýrafjörð með strandferðaskipi þegar hálfur mánuður eða svo var liðinn af skólanum. Fyrst um sinn var ég ásamt nokkrum fleirum, sem svipað var ástatt um, til húsa hjá ágætu fólki á Alviðru, rétt hjá Núpi, meðan gerðar voru ráðstafanir á heimavistinni til að hýsa viðbótarnemendur. Síðan var ég settur í átta manna endaherbergi á vistinni, en annars voru þrír í hverju herbergi á Núpi.

 

Þetta átta manna herbergi hlaut fljótlega nafnið Órólega deildin - mig minnir að einhver deild á Kleppsspítala hafi gengið undir því nafni. Af þessum átta voru sex á aldrinum 15-17 ára, ef mig svíkur ekki minnið, en ég var 13 ára. A.m.k. sumir í þessum hópi voru svokallaðir gangsterar að sunnan, og Núpur þrautalending fyrir þá. Skemmst er frá því að segja, að vistin í þessum félagsskap var nánast óbærileg - þó að ég kynntist ekki hugtakinu einelti fyrr en miklu seinna. Ekki bætti úr að skólastjórinn Arngrímur Jónsson setti alla í herberginu undir sama hatt; hvenær sem herbergisfélagar mínir gerðu einhvern óskundann, þá tók hann mig líka í þriðju gráðu yfirheyrslu. Þarna var ég því milli tveggja elda þennan vetur; vonandi endist mér ævin til þess að losna við illar tilfinningar í garð Arngríms skólastjóra. Mér skildist seinna að hann hefði þennan fyrsta skólastjórnarvetur sinn verið á tánum, eins og kallað er, til þess að missa ekki niður þá virðingu sem séra Eiríkur hafði notið. Trúlegt finnst mér hins vegar, að Eiríkur hafi notið virðingar sakir mildi fremur en grimmdar.

 

Kalinn á hjarta þaðan slapp ég.

 

Veturinn eftir var ég í Gagnfræðaskólanum við Vonarstræti í Reykjavík og tók landspróf um vorið. Það var góður vetur, þó að ég næði ekki þá og raunar aldrei síðan þeirri einbeitingu og þeim námsárangri sem ég hafði áður en hvort tveggja fór til andskotans veturinn minn á Núpi.